Y Dydd

CAPEL YR ANNIBYNWYR YN Y BORTH. Mlt. GOL. Wrth agor y capel uchod, dywedai y Parch. W. Ambrose fod yr holl ddyled wedi ei chlirio. Ond yn eich DYDD am Ion. 22, cawn un a eilw ei hun yn Jack Tar yn rhoddi hanes darlith o eiddo y Parch. Evan Evans, Llangollen, ar "Fordeithiau Paul," yr hon a draddodwyd nos Fawrth, y 12fed—" Yr elw at dalu dyled y capel." Os oedd yr holl ddyled wedi ei chlirio ar ddydd agoriad y capel, pa reswm sydd gan Jack i'w roddi dros ddweyd "fod yr elw at dalu dyled"—oedd yn barod wedi ei hen dalu. Dichon y rhydd Jack ei "dar" o'r neilldu, ac y rhydd eglurhad clir a goleu, fel na byddo dim yn debyg i gwmwl gysgodi ei gymeriad ef, neu ei frawd. OWEN.

ETHOLIAD MERTHYR ETTO. MR. GOL.,—Ymddengys fod penodiad Mr. Bruce yn Ysgrifenydd Cartrefol wedi peri syndod nid bychan yn y Fwrdeisdref hon yn gyffredinol, ac yn neillduol yn mhlith gwrthwynebwyr Mr. Bruce. Y mae rhywun a eilw ei hun "Y Gwir yn erbyn y byd" yn achwyn yn dost yn y "Faner" ynddiweddar am y dwndwr a geidw gweinidogion Ymneillduol Cymru o blaid Mr. Bruce. Gall Gwir yn erbyn y byd" ddweyd yn debyg i Herod gynt, "loan a dorais i ei ben a gyfododd o feirw-myfi a fum agos i ddeunaw mis yn tori pen Bruce; ac er fod y fath cheers pan roddais yr ergyd olaf iddo, fel na allasai dyn byth feddwl yr adferid cf i fywyd eilwaith. Ond erbyn hyn, gwelaf fod, nid yn unig Gladstone, yr Eglwyswr, am ei adferu i fywyd, ond fod llawer o weinidogion Ymneillduol Cymru am iddo fyw." Gellid tybied fodGobebydd y Faner," pan fu y ffordd hyn yn ddiweddar, wedi cyfarfod a. rhai o'r brodyr sydd yn achwyn eu cam yn nghylch gwrthodiad Mr. Bruce. Mae y Gohebydd yn llyfnhau y peth yn lew iawn yn y "Faner." Dywed fod rhoddi ychydig dros bum mil a. hanner o bleidleisiau i Mr. Bruce yn very creditable i wyr Merthyr ac Aberdar." O'm rhan fy hun, yr wyf yn methu gweled pa fodd y mae yn creditable namyn i'r pum mil a saith gant a bleidleisiodd dros Mr. Bruce. Nid oes ammlieuaeth, pa fodd bynag, nad Ymueillduwyr oedd y nifer luosocaf o lawer o'r rhai a bleidleisiodd dros Mr. Bruce; ac nia gallaf mewn un modd gydymdeimlo a'r rhai a feiant yr Anghydffurfwyr, fel y cyfryw, am ei wrthodiad. Ond rhesymol yw gofyn, pa fodd y gwrthodwyd Mr. Bruce ? Ar bwy y bu y bai? Ffordd digon esmwyth yw ei dafiu yn bentwr ar y meistr haiarn, fel y mae Gohebydd y "Faner," ac eraill, yn gwneuthur. Ond attolwg, ai teg hyn ? Y mae yn wir i ymyraeth Mr. Crawshay am ymgeisydd i'r ail sedd heb ymgynghori a'r etholwyr beri cryn niwed i achos Mr. Bruce. Ond nid oedd hyn yn cyrhaedd yn mhellach na gwaith y Gyfarthfa wedi'r cwbl. Gwaith yr etholwyr eu hunain oedd gwrthod Mr. Bruce; a gwnaetb- ant hyny megys dan ganu. Gallesid tybied wrth edrych ar drigolion Merthyr ac Aberdar prydnawn dydd yr etholiad eu bod wedi ennill teyrnas, neu wedi cael gwaredigaeth o gaethiwed blin. Awgryma y gohebydd nad oedd Mr. Bruce yn boblogaidd, ac y mae byny yn eithaf gwir. Ond paham nad oedd Mr. Bruce yn boblogaidd gyda'r lluaws? Wel, dyna un achos, y syniadau cymysglyd ac anghywir sydd gan luaws mawr yn yr ardaloedd hyn yn nghylch dyledswyddau aelod seneddol. Ychydig cyn dydd yr etholiad, safai ychydig o ddynion Ued ieuanc gerllaw pont bar wael yn Merthyr. ac meddent, Pan elo Henry Richard i'r Senedd ni a gawn well pont na hon." Dichon nad oes lluaws mawr o'r un feddwl yn hollol a'r rhai hyn, ond y maent yn dra thebyg iddynt. Y syniad sydd ganddynt mai peri rhyw ddaioni uniongyrchol i gymydog- aeth neillduol, ac nid eymeryd rhan yn ffurflad deddfau. a lies y wladwriaeth. yw gwaith priodol seneddwr. Ni wnaeth Bruce," meddant, ddim rhyw les neillduol i'r lIe hwu." "Pa beth a wnaeth Mr. Bruce?" meddai eraill. Wel, mae'n wir na wnaeth efe bont nac agor gwaith lle y talesid mil o bunnau y dydd, fel y dywed tohebvdd y "Faner" xnewn cysylltiad a gwr arall, er fod yr un goliebydd ychydig soedd yn ol yn gofyn yn ddoniol pa gysylltiad oedd rhwng rhyw bethau o'r natur' hyny S rhoddi pleidlais i aelod seneddoi. Nyni a wyddom yn bnrion, pa fodd bynag, ra, sut y mae pethau yn bod. 0 herwydd y gwaith, ac o wir lawenydd oblegid can y Truck Siop, y pleidleisiodd masnachwyr Aberdar agos i gyd gyda Fothergill. Beth pe safai y gwaith, meddai y rhan fwyaf o weinidogion yr efengyl yn y gymydogaeth ? Byddai ein capeli yn weigion wedi hyny. Ond nyni a wyddom fod gweithiau yn ddarostyngedig i ddeddfau mwy anhyblyg na bod un o'r perchenogion yn myned yn aelod seneddol neu beidio. Diau y daw yr amser pryd y bydd gwaith Abernant. a gwaith y Plymouth mor llonydd ag yw sweithiau Aberaman a'r Blaenau. Y mae yn gysur meddwl fod un a ofala am breswylwyr yr hen ddaear yma y pryd hyny, ac yr ydym yn gobeithio y bydd ifydd gweinidog-ion yr efengyl mewn rbagluniaeth ddwy- fol yr amser hwnw yn gryfach o lawer na'r eiddo llawer o weinidogion yr ardaloedd hyn y dyddiau presenol. A barnu fel y gweithredwyd ar adeg yr etholiad, gellid tybied mai rhagluniaoth Cwm Aberdar ydyw gwaith Abernant; a chyffelyb y mae hi wedi bod yn Nghwm Merthyr gyda golwg ar waith y Plymouth, mae'n debyg. Awgrymir yn awr ac eilwaith mai nid dros Merthyr y dylai Mr. Bruce fod yn aelod seneddol. Ond pa le, attolwg, y mae deddfau iechyd, addysgiad y genedl, &e., o fwy pwys nag i Ferthyr Tyd&l ? Bu Mr. Bruce yn ddiwyd gyda'r pethau hyn, a bu yn foddion i ddwyn gwelliantau pwysig yn y Mine Inspection Act. Ond ycbydig sydd yn prisio ei lafur gyda'r petbau pwysig hyn. Dichon fod ei syniadau gyda golwg ar y Ballot yn peri iddo fod yn anmhoblogaidd gydag ychydig o'r etholwyr. Rhydd G-ohebydd y "Faner" ar ddeall i ni fod Mr. Bruce wedi dechreu ei yrfa boliticaidd yn Conservative tyn.. Ond pa bryd, attolwg, y golyga y Gohebydd jn ddechreuad gyrfa boliticaidd Mr. BrnceP Dywedai Mr. Bruce ei hun wrth anerch yr etholwyr yn Hydref, 1S67, ei fod wedi pleidleisio dros bob mesur rhyddfrydol ag oedd a thuedd ynddo i leshau y wladwriaeth, er pan aethai i'r Senedd gyntaf. Mewn cyfarfod a gynnaliwyd yn Cwmbach ychydig cyn yr etholiad, dywedai fel hyn, Myn a ddyg- wyd i fyny mewn teulu Oeidw adol, oud yr oedd Duw wedi planu yn fy ngbalon i y fath gariad at gyfiawnder, fel na allwn lai na phleidio unrhyw fesur a thuedd ynddo i symud ymaith orthrymder a thrais." Yr anwireddan lluosog a luniwyd ar Mr. Bruce a wnaethant' niwaid mawr iddo. Ni wn i am neb mewn gwirionedd ag y dyfeisiwyd cynnifer o chwedlau celwyddog am dano na Mr. Bruce. Nis gallaf enwi ond ychydig o honynt. Pan oedd glowyr Cwm Aberdar tuag un mlynedd ar ddeg yn ol yn sefyll allan yn erbyn gostyngiad pris, cymerodd Mr. Bruce arno y gorchwyl o geisio ganddynt dderbyn y gostyngiad. Yr oedd wedi bod cyn hyny yn nghyfarfod y meistri yn ceisio ganddynt beidio gostwng y prisiau ond lleied fyth a allent. Wrth ddangos mor agos ag y gallai y byddai can bris y cyflog ar ol y eostyngiad tua 22s. yr wythnos, gwaeddai rhywun o'r dorf y byddai iddynt lewygu. Nawnewch, meddai Mr. Bruce, oblegid y mae Uafurwyr yn y wlad yn byw ar ddeuddeg swllt yr wythnos. Oddiwrth hyn y lluniwyd chwe 11 fod Mr. Bruce yn dweyd y dylai glowyr fyw ar ddeuddeg swllt yr WYI hnos. Buwyd yn diwyd daenu y chwedl hon gan oruchwylwyr Fothergill yn amser yr etholiad, HI y mae yma ugeiniau a channoedd yn ei chredu etto, fel hefyd chwedl y tatws a'r ysgaden y gwnaethpwyd defnydd mor warthus o honi ar ddydd y Nomination yn Merthyr. Cafodd hono ei bodolaeth yr un dydd a'r llall. Gwaeddodd un o'r glowyr allan ei fod ef cyn y gostyngiad, er gweithio yn galed, yn gorfod byw ar datws ac ysgaden. Ond beth a ddyfeisiodd meibion y fall ond fod Mr. Bruce yn dweyd fod tatws ac ysgaden yn ddigon da i Jowyr. Ond stori y Double Shift a wnaeth fwyaf o waith o ddim. Dyma oedd baich yr areitbiau mewn cyfarfodydd a gynnelid i bleidio Fothergill; ac mewn squibs byd y parwydydd, gwelid mewn llythyrenau mawrion, "Gochelwch y Double Shift," &c. Dygwyddodd i Mr. Bruce ddweyd yn y Senedd ei fod wedi clywed fod y dull hwnw o weithio glo yn fanteisiol er gwell awyriad, ac felly yn tueddu i ddiogelu bywydau ac o herwydd hyny ei fod yn fater teilwng o ymchwiliad. Nid oedd o un dy'ben i Mr. Bruce geisio darbwyllo y glowyr nad oedd wedi gwneuthur rbagor nil. dweyd fod y Double Shift yn fater teilwng o ymchwiliad; ac er fod Mr. Vivian wedi ei glywed yn siarad, ac yn sicrhau na wnaethai Mr. Bruce amgen na dweyd fod y Double Shift yn fater teilwng o ymchwiliad, ni cnredid yntau.ychwaith. Y gwir yw. fe abertliwyd Mr. Bruce i gelwyddau y Merthyr Telegraph" a phleidwyr Fothergill yn gyffredinol. Cymerid y Ballot i fyny mewn ambell gyfarfod gan bleidwyr Fothergill er mwyn niweidio Mr. Bruce, wrth gwrs; ac fel enghraifit o'r dull y dygid hyny yn mlaen, gellid cymeryd yr hyn a ganlyn.—" Maen wir fod Samuel Roberts, Llanbrynmair, yn erbyn y Ballot; ond y mae mor wir & hyny ei fod o blaid caethwasiaeth." Nid yw y rhai a nodwyd ond ychydig o r chwedlau celwyddog a ddefnyddiwyd, oblegid y maent yn Uu. ETHOi-ws.

ptarcjnatroeW gr Minjjnos. Marchnad Yd Llundain. DYDD GWBITBB.—Ychydig o wenith oedd yn cael ei gynnyg ar werth, ac yr oedd y fasnach yn ddifywyd am y gostyngiad diweddar yn y prisiau. Y gwemth tramor yn cadw at y prisiau diweddar. Oedwid at brisiau blaenorol am yr haidd. Araf oedd y fasnach mewn ceirch, ond y prisiau heb newid. Ychydig o alw oedd am bys a i)n. Blawd trfefol yn cadw at y prisiau, ond blawd y wlad yn is. DYDD LLUK.—Yr oedd y fasnach mewn gwenith yn fwy sefydlog, ar prisiau yn uwch o un i ddau swllt y chwarter. Yr oedd ceirch yn uwch o 3c. i 60.

Marchnad Yd Liverpool. DYDD GWENER.—Daetli nifer dda yn nghyd i'r farchnad heddyw, ac yr oedd galw cymedrol am wenith am lawn brisiau, tra yr oedd y eoch Americanakld o 3c. i 4a, y canpwys yn uwch. Galw cymedrol am tlawd, ond y prisiau heb newid. Marw- aidd oedd y fasnach mewn ceirch a blawd ceirch. Ffa o 3c. i 6c. y chwarter yn rhatach. Grawn India yn sefydlog, ond yr Ewropiaidd ychydig yn uwch, er na. wnaed masnach helaeth. DVDD MAWRTII.-Marchnad da.wel. Y gwenith a'r blawd ychydig yn is na dydd Gwener diweddaf. Grawn India-hob gyfnewid. S. C. S. C. Gwenith Seisnig, gwyn 11 6 12 0 y lOOps. coch 10 6 i.. 11 0 etto. Ceirch Seisnig 4 1 4 4 y 45ps. Haidd Gwyddelig at falu. 4 10 5 3 y 60ps. f Seisnig at fragu 6 3 6 6 y 60ps. Blawd Americanaidd 26 6 27 6 y 196ps. „ Seisnig goreu 43 0, 45 0 y 280ps. Ffa Seisnig 45 0 48 0 y chwa. Ewropaidd 44 0 45 8 etto.

Gwlan. LLUNDAIN, Ionawr 25.-Galw da am wlan trefedigaethol am brisiau blaenorol, Y gwlan cartrefol yn gwerthu yn fywiog am brisian llawn. Prisiau gwlan Seisnig (y pwys). | I Fleeces.—South Down | „ 5 South Down ewes. 1 24 i 1 34 hoggets > Leicester ditto 1 3 i 1 Half-bred ditto 1 i 1 5J Sorts.—Combing I 2 i 1 7 Kent fleeces 1 44 i 1 64 Clothing I 0 i 1 6J

Masnach Metteloedd, &c. Plwm. English Pig, 19p Os 00 i 19p Os 00 y dunell. Spanish Pig, 18p 15s i 19p Os. Plwm coch, o 21p Os i 21p Os plwm gwyn, 27p Os Oe i 28p Os 00 y dUDen. Cymroig:»—Kails, 5p 10s Oe i 5p 158 Oc y dunell yn y gweithiam; Common bars, 5p 15s Oc i 6p Os Oc.

Marchnadoedd Cymreig. Abereele, Ion. 23.—Gwenith, 17s Oc i 18s Oc yr hob; haidd, 12s 6c i 14s 00 yr hob; ceirch, 9s Oc 110s Oc yr hob; tfa, 17s 00 i 18s Oc yr hob; blawd ceirch, 38s Oc i 40s 60 y 240 pwys. Bala, Ion. 23.—Gwenith, o 30's 06 i 30a Oc y pwn; blawd ceirch, 40s Oe i 40s 00 y pwn; haidd, 158 ec i 16s 00 yr hob; ceirch, o 9s 00 i 10s 00 yr hob. Cig eidion, o go i 74c y pwys; cig dafad, 64c i 8c y pwys; ymenyn lires, 16c i 164c y pwyø; ymenyn llestri, 00c i 00c y pwys. Bangor, Ion. 22.—Gwenith, o 50s Oc i 63s 00 y chwarter; haidd, 35s OcKi 38s Ocj Ceirch, i5s Oc i 28s Oc; blawd ceirch, 37s i 39s y 240 pwys; ymenyn ffres, 00c i 00c y pwys; cig eidion, 6c i 8c y pwys; cig dafad, 7c i So y pwys; hwyaid, as 001 3s 4c y cwpl; cywion ieir, o 2s 6o i 3s 0c y cwpl. Caerfyrddin, Ion. 23.—Gwenith, o 6s Oc i 6s 6c y bwsel; haidd, 4s 5c i 4s 7c y bwsel; ceirch, 2s 6c i 3s Oc y bwsel o 40 pwys; blawd, 32s i 45s Oc y sach o 280 pwys. Caernarfon, Ion. 23.—Gwenith, o 60s 0c i 53s Oc y chwarter; haidd, 36s Oe i 37a 00 y chwarter; ceirch, o 243 6c i 27s 00 y chwarter; blawd ceirch, o 36s Ooi 38s Oo y 240 pwys.

YMBRAWF CYWRAIN.—Difyrid cwmni y dydd o'r blaen, gan fon- eddwr meddygol, drwy oleuo canwyllau &'i anadl mor gynted ag y diffoddid hwynt gan ei gyfeillion. Rhoddwyd iddo "cigar," ag oedd agos a 11 wyr fyned allan; anadlodd ami, ac ennynodd mam. Wedi hyny eglurodd iddynt y dirgelweh, ei fod, ychydig eyn hyny, wedi bod yn tynu i'w gyfansoddiad oygen gas-y gellir, trwy y pib- ellau gwynt, draflyncu cryn swm o'r sylwedd hwnw; yna parheir i'w anadlu allan am amser ar ol hyny, er mewn cyilwr anmhur. Yn awr, os bydd y wreichionen leiaf o dan ar wig y ganwyll, ar ol ei diffoddi, y mae hyny yn llawn digon i beri iddi fflamio drachefn ond d'od i gyffyrddiad a'r oxygen.